วิทยานิพนธ์ ของ สาธิน ประจันบาน

การพัฒนาโปรแกรมเพื่อปรับปรุง

ความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

วิทยานิพนธ์ ของ สาธิน ประจันบาน

สาขาวิชาพลศึกษา  ภาควิชาพลศึกษา

คณะครุศาสตร์  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ปีการศึกษา 2546

ความสำคัญของปัญหา

                ในปัจจุบันโรคที่ทำให้เกิดความพิการทางร่างกายในเด็กที่พบบ่อยที่สุด ได้แก่ สมองพิการ(Cerebral Palsy) หรือเรียกอย่างย่อว่า เด็กพีซี (CP) อาการสมองพิการในเด็ก เป็นกลุ่มอาการที่มีความบกพร่องทางด้านการเคลื่อนไหวและท่าทางต่างๆ ซึ่งมีสาเหตุมาจากการมีพยาธิสภาพของสมอง พยาธิสภาพนั้นอาจเกิดระหว่างตั้งครรค์ ระหว่างการคลอด หรือหลังคลอดไม่นานทำให้เกิดความพิการบกพร่องของการทำงานประสานกันของกล้ามเนื้อในการเคลื่อนไหว และการรับความรู้สึก

                จากสภาพปัญหาดังกล่าว ผู้วิจัยเรื่องนี้มีความสนใจที่นำวิธีการฝึกการเคลื่อนไหวแบบโดสะโฮ(Dohsa – Hou) และวิธีการฝึกการเคลื่อนไหวแบบโบบาต (Bobath) มาศึกษา วิเคราะห์แนวคิด ข้อดีและข้อเสียของทั้งสองวิธี ซึ่งวิธีการเคลื่อนไหวแบบโดสะโฮ (Dohsa – Hou) มีแนวคิดที่ว่ากลไกทางจิตใจ นั้นสั่งร่างกายถึงจะเกิดการเคลื่อนไหว โดยก่อนที่จะเคลื่อนไหวได้นั้นจะต้องเริ่มจากความคิด ความตั้งใจ และนำไปสู่ความพยายามที่จะเชื่อมโยงไปสู่ร่างกายสั่งให้เกิดการเคลื่อนไหว

              

                และวิธีการฝึกการเคลื่อนไหวแบบโบบาต (Bobath) ซึ่งมีแนวคิดที่ว่า สมองมีอิทธิพลในการควบคุมปรับแต่งส่วนรอบนอก (Periphery) ของร่างกาย และส่วนรอบนอกก็ควบคุมปรับแต่งสมอง หรือระบบประสาทส่วนกลางด้วย ส่วนรอบนอก และสมองเป็นลักษณะที่เปลี่ยนกันได้ กล่าวคือ เป็นวิธีการที่เร่งเร้าการเคลื่อนไหวปกติ โดยการฝึกร่างกายให้มีการเคลื่อนไหว โดยมีสมองเป็นตัวควบคุม และในทางกลับกันการฝึกทางร่างกาย เช่น แขน ขา ลำตัว ฯลฯ ก็สามารถไปควบคุมการทำงาน หรือปรับแต่งสมองให้ทำงานได้ดีขึ้น 

โดยมีวิธีการฝึก 3 วิธีการใหญ่ๆ ได้แก่

                1. กายภาพบำบัดและกิจกรรมบำบัด

                2. กายบริหารบำบัด

            3. การจัดสร้างภาวะมั่นคง มาใช้ฟื้นฟูสมรรถภาพของเด็สมองพิการในเรื่องความสามารถในการเคลื่อนไหว                                                                                           

วัตถุประสงค์ของการวิจัย

                พัฒนาโปรแกรม เพื่อปรับปรุงความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

ขอบเขตการวิจัย

             1. การวิจัยครั้งนี้มุ่งที่จะพัฒนาโปรแกรม เพื่อปรับปรุงความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

         2. กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการทำวิจัยครั้งนี้ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจงจากกลุ่มประชากรจำนวน 8 คน โดยแบ่งออกเป็นเด็สมองพิการจำนวน 4 คน ซึ่งมีอายุระหว่าง 3-8 ปี เป็นเพศชาย 3 คน หญิง 1 คน และ พ่อแม่ ครู ญาติ หรือผู้ดูแลเด็กสมองพิการจำนวน 4 คน จากหน่วยงานมูลนิธิสถาบันแสงสว่าง โดยกลุ่มตัวอย่างทุกคนที่เป็นเด็กสมองพิการต้องได้รับการยินยอมเข้าร่วมในการวิจัยครั้งนี้จากผู้ปกครอง

เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย

            1. โปรแกรมการฝึกเพื่อปรับปรุงความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

            2. แบบประเมินความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

            3. แบบประเมินความแข็งแรงของกล้ามเนื้อในเด็กสมองพิการ

            4. แบบประเมินความถูกต้องในการปฏิบัติของพ่อแม่ ครู ญาติ หรือผู้ดุแลเด็กสมองพิการ

      5. แบบบันทึกรูปภาพโดยการถ่ายรูปก่อนและหลังการฝึกใช้โปรแกรมเพื่อปรับปรุงความสามารถในการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

สรุปผลการวิจัย

                โปรแกรมฝึกเป็นโปรแกรมซึ่งแยกตามระดับความสามารถของเด็กสมองพิการ โดยผู้วิจัยได้แยกโปรแกรมการฝึกออกเป็น 4 เล่ม ตามลำดับพัฒนาการคือ 1. ระดับนั่ง 2. ระดับยืนบนเข่า 3. ระดับยืน 4. ระดับเดิน จากแบบประเมินความคิดเห็นของกลุ่มตัวอย่างพบว่า โปรแกรมที่ผู้วิจัยสร้างขึ้นมีประโยชน์มากสำหรับพ่อแม่ ครู ญาติ หรือผู้ดูแลสมองเด็กพิการและผู้ที่ต้องการอีกมากมายที่จะสามารถใช้ประโยชน์จากโปรแกรมที่ผู้วิจัยพัฒนาขึ้นมา และจะทำให้สามารถให้ความช่วยเหลือแก่เด็กสมองพิการได้อย่างถูกต้องซึ่งเนื่องมาจากเหตุผลต่อไปนี้

          1. พัฒนาการของเด็กสมองพิการมีการเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจนเมื่อสังเกตคะแนนของแบบประเมินความสามารถทางการเคลื่อนไหวของเด็กสมองพิการ

                2. เด็กสมองพิการเกิดแรงจูงใจอยากกระทำมากขึ้น เมื่อสามารถปฏิบัติกิจกรรมนั้นๆได้

                3. โปรแกรมฝึกประกอบด้วยภาพสีสวยงาม ชัดเจน มีข้อความอธิบายสั้นๆ อ่านง่าย

                4. มีการย่อยขั้นตอนในการฝึกแต่ละขั้นอย่างละเอียด จนสามารถทำตามได้ง่าย

             5. ทำให้รับรู้และเข้าใจในเด็กสมองพิการมากขึ้น